Wat wel en niet doen in Japan; het is echt anders!

Hieronder een verhaal over de gebruiken in Japan. (één op één overgenomen hoor; bron uchiyama.nl)

Japanners zullen elkaar bij het begroeten nooit een hand geven. Zij maken een buiging, waarbij er heel exact gekeken wordt dat de laagste in rang ook de diepste buiging maakt. Als buitenlander hoeft men zich hier niet aan te houden, of men doet niets of men volstaat met een lichte buiging. De Japanner gaat er vaak al vanuit dat de gemiddelde buitenlander er niets van begrijpt. Tegenwoordig ziet men steeds meer dat Japanners buitenlanders wel een hand geven. Zoenen is volstrekt uit den boze. Eigenlijk vermijdt de Japanner het liefst elk direct lichamelijk contact met een vreemde.

Doe bij het betreden van een ryokan, minshuku, tempel of een privéhuis de schoenen uit. Men komt meestal via een halletje (genkan) binnen, waar de schoenen dienen te worden uitgedaan. Hiervoor in de plaats krijgt men meestal slippers, die dus door de gastheer/vrouw/ryokan kunnen worden verstrekt. De gastheer/vrouw zal er ook direct op wijzen indien dit vergeten wordt. Het halletje is meestal verlaagd t.o.v. de rest en men stapt dan ook een verhoging op bij het betreden van de woning/ryokan. De uitdrukking "kom binnen" is in het Japans dan ook "o-agari kudasai", letterlijk: kom omhoog alsjeblieft. Deze verhoging mag dus uitsluitend met slippers of op sokken worden betreden. Het getuigt van zeer goede manieren als men dan ook nog bij het neerzetten van de schoenen, onderaan de verhoging, de punt van de schoenen in de richting laat wijzen vanwaar men komt, zodat men bij het weggaan als het ware zo in de schoenen kan stappen. De meeste Japanners dragen daarom ook instappers, schoenen zonder veters. In Japan zijn instappers zeer makkelijk, ook voor de toerist.

In een ryokan, minshuku of een Japanse kamer in een privéhuis en vaak ook in tempels liggen tatamimatten op de vloer. Deze matten mag men ook niet met de slippers betreden, dit mag uitsluitend op sokken of met blote voeten. Deze matten zijn kwetsbaar en erg duur.

Een ryokan heeft over het algemeen een gemeenschappelijk (Japans) toilet, een hurktoilet. Voor het toilet doet men de gewone slippers uit en verwisselt die voor toiletslippers die daar speciaal voor staan.

Op de kamer in een hotel liggen meestal yukata's (kimono's) klaar voor de gasten. Deze kan men aan doen om relaxed in rond te lopen. Het is normaal dat men de yukata aanhoudt in het hotel en zelfs er mee op straat loopt. Dit is overigens meer het geval in kleine plaatsen, zoals in kuuroorden. In Tokyo heb ik het niemand zien doen.

Het Japanse (hete) bad is meer bedoeld om heerlijk te ontspannen en het is juist de bedoeling dat men al schoon is bij het in het bad stappen. De vertaling "bad" voor het woord "furo" is dan ook eigenlijk niet juist omdat het niet overeenkomt met ons begrip "bad". Voordat men in het water stapt dient men zich dus eerst goed met zeep te reinigen. Naast het bad zijn hiertoe mogelijkheden, zittend op een klein krukje. Het is niet gebruikelijk dit staand te doen en alleen als men goed schoon en van alle zeepresten ontdaan is mag men het hete water in.

Het geven van fooien, zoals in hotels, taxi's e.d., is absoluut niet gebruikelijk en kan zelfs als beledigend worden ervaren.

Wordt u uitgenodigd voor een diner (dit is dan meestal zakelijk) dan hoeft u de rekening niet te betalen. Gaat u samen met Japanse vrienden uit eten dan is het gebruikelijk om de rekening samen te betalen.

Over het algemeen is men in Japan heel eerlijk. Het natellen van geld dat men terug krijgt in een winkel wordt een beetje gezien als wantrouwen.

Eten en Drinken:
De eetstokjes (hashi) rusten met de punt op een legger (hashioki). Ze liggen evenwijdig aan de tafelrand met de punten naar links.
Leg tijdens een (kleine) etenspauze de stokjes weer op de legger.
Tijdens het eten van noedels (bami-achtige slierten) is het volkomen normaal om slurpachtige geluiden te maken.

Begin niet meteen met de soep te eten zodra deze is opgediend. Vaak wordt de hele maaltijd tegelijk opgediend. Wacht met eten tot iedereen aan tafel alle gerechten heeft gekregen. Men kent geen speciale volgorde bij het eten van de gerechten. Men kan rustig de soep afwisselen met andere gerechten om dan weer wat soep te nemen. Dit kan ook omdat alles tegelijk wordt opgediend.
Soms bestaat de maaltijd wel uit gangen, die dus wel apart van elkaar worden opgediend. Dan bestaat meestal elke gang weer uit een paar gerechten, die op één plateau worden opgediend. Dan kunt u wel weer de opgediende gerechten door elkaar eten, maar meng het niet in één potje, m.a.w.: maak er geen hutspot van.

Voordat u gaat eten: geniet van de aanblik. Over het algemeen maakt men een uiterst fraaie compositie van het eten, die meestal betrekking heeft op de seizoenen. U kunt hier iets over zeggen, bijv. dat u het zonde vindt om op te eten.
Men zegt niet voor niets dat de Japanner met de ogen eet.

Voordat men met de maaltijd begint zegt men: 'Itadakimasu', net als wij 'eet smakelijk' (uitspraak: ietadakiemas).

Prik nooit met de stokjes in de gerechten om ze zo op te eten.

Zet de stokjes nooit verticaal in de rijstkom. Zo wordt namelijk voedsel geofferd aan de voorouders.

Gebruik de stokjes niet om schotels te verschuiven en wijs niet met de stokjes naar de verschillende gerechten bij het beslissen welk gerecht u zult nemen.

Pak geen etenskom met de hand waarin u ook al uw eetstokjes heeft.

Na het eten zegt men: 'gochisôsama deshita' (uitspraak: gotsjiesoosama desjta, met 'g' als in garden). Betekent ongeveer: bedankt voor het eten.

Bij het drinken (van bier en bijv. sake) geldt dat men elkaars glas of sakekopje steeds vult. De gastheer zal het glas of kopje van de gast vullen zodra het leeg is en van de gast wordt dit ook verwacht voor de gastheer. Alleen van een buitenlander neemt men al aan dat deze die gewoonte niet kent en dus zal de gastheer het des te meer op prijs stellen als dit wel gebeurt. Bij een formele (zakelijke) bijeenkomst vereist de etiquette dat het flesje tijdens het schenken met twee handen wordt vastgehouden. De ontvangende partij dient dan zijn/haar glas of kopje op te tillen, met één vast te houden en met de andere hand dit te ondersteunen. Bij een informele drinkpartij is steeds het gebruik van één hand voldoende. Wilt u niet meer dat het gevuld wordt? Laat uw glas of kopje dan nog (gedeeltelijk) gevuld staan.